Frauderen is een eeuwenoud fenomeen en ook de laatste jaren waren er enkele schandalen in de voedingssector die het nieuws bereikten. Voorbeelden zijn het paardenvleesschandaal dat Europa trof in 2013 en de fipronilcrisis in 2017. Dergelijke incidenten hebben ertoe geleid dat voedselfraude wereldwijd als een groeiende dreiging wordt aanzien.

Dat heeft ervoor gezorgd dat de GFSI Benchmarking Requirements twee nieuwe sleutelelementen heeft opgenomen omtrent Food Fraude in versie 7.0 van februari 2017. 

• De uitvoering van een kwetsbaarheidsonderzoek omtrent voedselfraude.
• Het nemen van geschikte maatregelen om de kans op voedselfraude te beperken.  

Vooraleer we hier dieper op ingaan, lichten we graag toe wat food fraude juist is en welke soorten er bestaan.

Wat is Food Fraude?

Onder Food Fraude verstaan we:

• Het bedrieglijk en opzettelijke vervangen, verdunnen of toevoegen van een product of grondstof; 
• Of een onjuiste voorstelling geven van het product of materiaal, met het oog op financieel gewin. Dit door verhoging van de schijnbare waarde van het product of het verlagen van de productiekosten. 

Deze definitie is niet alleen van toepassing op de eigen productie, maar moet ook doorgetrokken worden naar de eventuele uitbestede processen van het bedrijf. 

Ondanks de stijgende dreiging rond voedselfraude, is er tot op heden nog geen algemeen erkende definitie binnen de EU-wetgeving. Uitsluitend in VO 178/2002 is onder artikel 8 ‘Bescherming van consumentenbelangen’ opgenomen dat ook frauduleuze of bedrieglijke praktijken voorkomen moeten worden. 

Soorten Food Fraude: 

GFSI legt 7 soorten van Food Fraude vast.

1.    Dilution 

Een vloeibaar ingrediënt met een hoge waarde mengen met een vloeistof met een lagere waarde.

Bijv.: Olijfolie verdunnen met goedkopere oliesoorten.

2.    Substitution

Het vervangen van een ingrediënt of deel van het product met hoge waarde door een ander ingrediënt of deel van het product met een lagere waarde.

Bijv.: Zonnebloemolie gedeeltelijk vervangen door minerale olie.

3.    Concealment

Het verbergen of maskeren van iets met een lage kwaliteit.

Bijv.: Soedan-rood toevoegen om de kleur van paprika van lage kwaliteit te maskeren.

4.    Unapproved enhancements

Het toevoegen van onbekende ingrediënten, niet-aangegeven ingrediënten of additieven aan levensmiddelen om hun kwaliteitskenmerken te verbeteren.

Bijv.: Toevoegen van melamine aan melk om op die manier de eiwitwaarde te verhogen.

5.    Mislabelling

Het plaatsen van valse claims op verpakkingen.

Bijv.: Valse verklaringen m.b.t. herkomst of het productieproces.

6.    Grey market production/theft/diversion

Verkopen van overtollige, niet aangegeven producten.

Bijv.: Verkopen van producten die naar aanleiding van een voedselveiligheidsprobleem niet meer in het voedingscircuit mogen terechtkomen.

7.    Counterfeiting

Het kopiëren van een merknaam, verpakkingsconcept, recept, verwerkingsmethode enz. van producten.

Bijv.: Kopiëren van populaire levensmiddelen maar die niet met aanvaardbare veiligheidswaarborgen zijn geproduceerd.

Hoe wil GFSI Food Fraude tegengaan?

GFSI Benchmarking Requirements heeft twee nieuwe sleutelelementen opgenomen om Food Fraude in te perken.

• De uitvoering van een kwetsbaarheidsonderzoek omtrent voedselfraude.
• Het nemen van geschikte maatregelen om de kans op voedselfraude te beperken.  

Kwetsbaarheidsonderzoek en eventuele bijhorende maatregelen

• Procedure Food Fraude 

Kennis van de supply chain. Rechtstreeks contact met de leveranciers en/of traders. Kennis van de grondstoffen en de mogelijke gevaren.  

Er moet een Food Fraude team worden samengesteld waarbij volgende zaken aanwezig zijn:

• Kennis van de supply chain.
• Rechtstreeks contact met de leveranciers en/of traders.
• Kennis van de grondstoffen en de mogelijke gevaren.  

• Informatie verzamelen 

Om een goed kwetsbaarheidsonderzoek uit te voeren, is het is belangrijk om de nodige informatie te verzamelen en op te volgen. Dit kan aan de hand van de reguliere media of via specifieke kanalen zoals vaktijdschriften, nieuwsbrieven, meldingen van de overheid (RASFF Portal, European Commission), enz. 

• Kwetsbaarheidsonderzoek = vulnerability assessment 

De mogelijke zwakke plekken in de supply chain moet worden gelokaliseerd. Hierbij dient men rekening te houden met: het type grondstof, de leverancier en/of de lengte van de supply chain, kans op detectie en het mogelijke effect. 

• Beheersmaatregelen

Indien uit het kwetsbaarheidsonderzoek is gebleken dat bepaalde grondstoffen gevoelig zijn voor voedselfraude, moeten er gepaste beheersmaatregelen worden gedefinieerd. Mogelijke maatregelen zijn: analysecertificaten, positieve vrijgave van grondstoffen, specifieke ingangscontroles en het kiezen voor alternatieve ingrediënten of leveranciers.  

• Verificatie

Het kwetsbaarheidsonderzoek moet up-to-date blijven. Een jaarlijkse herziening is dus het absolute minimum. Tevens moet er bij wijziging van ingrediënten of leveranciers, ook een verificatie worden uitgevoerd. Andere mogelijk redenen voor een tussentijdse herziening zijn: plotse prijsschommelingen, het opduiken van nieuwe risico’s, verhoging van het aantal klachten die gerelateerd zijn aan fraude, enz. 

Fraude bij verpakkingsmaterialen

We spreken in deze blog voornamelijk over ‘Food’ Fraude. Ook fraude in het verpakkingsmateriaal is mogelijk, maar daar ligt de grens tussen kwaliteit en fraude dicht bij elkaar. Denk hierbij aan: het onterecht vermelden van het FSC-label, het dunner maken folie of het werken met gerecycleerd materiaal in plaats van virgin verpakkingsmateriaal. 

Wij helpen jou graag verder

AMNorman heeft de juiste expertise in huis om jouw bedrijf van de nodige informatie te voorzien en te ondersteunen bij het opmaken van een Food Fraude Analyse conform de GFSI-standaarden. 

Daarnaast biedt Quality Coaching via Alimento op 5 oktober 2022 een opleiding aan waar via een interactieve aanpak de theorie rond Food Fraude vertaald wordt naar de praktijk.