Het BPA-verbod van 2025: wat betekent het voor verpakkingen?

In 2025 treedt een nieuwe Europese wetgeving in werking die grote gevolgen heeft voor het gebruik van bisfenol A (BPA) en andere bisfenolen in verpakkings- en contactmaterialen. Maar geldt dit als een totaalverbod, of zijn er nuances? In deze blog brengen we duidelijkheid over wat deze wetgeving inhoudt en wat dit betekent voor verpakkingen en voedselcontactmaterialen.

Wat is BPA en waarvoor wordt het gebruikt?

Bisfenol A (BPA), chemisch bekend als 4,4′-isopropylideendifenol, is een stof die veelvuldig wordt gebruikt in de productie van materialen die met levensmiddelen in contact komen. BPA wordt onder andere toegepast in:

• Epoxyharsen: Deze vormen de basis voor vernissen en coatings die vaak worden aangebracht op metalen voedselverpakkingen zoals blikken en potten.
• Kunststoffen: BPA speelt een rol in de vervaardiging van polycarbonaat en polysulfon.
• Overige toepassingen: BPA kan voorkomen in drukinkten, kleefstoffen, rubber, siliconen en als chemische bouwsteen voor andere verbindingen zoals bisfenol-A-diglycidylether (BADGE).

Hoewel BPA nuttig is vanwege zijn veelzijdigheid, kan het via verpakkingsmaterialen in levensmiddelen terechtkomen en zo in ons lichaam worden opgenomen.

Waarom is er een verbod op BPA?

De zorgen rondom BPA komen voort uit wetenschappelijk onderzoek, waaronder een recente herbeoordeling door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) in 2023. Dit onderzoek wees op schadelijke effecten, waaronder:

• Immuunsysteem: BPA beïnvloedt het immuunsysteem nadelig.
• Voortplanting en ontwikkeling: Er zijn negatieve effecten op de voortplantings- en ontwikkelingssystemen.
• Metabole effecten: BPA kan ook de stofwisseling verstoren.

EFSA verlaagde de toelaatbare dagelijkse inname (TDI) drastisch: van 4 µg/kg naar 0,2 ng/kg lichaamsgewicht, wat een aanzienlijke aanscherping betekent. Gezien de risico's en de technische moeilijkheden bij verdere beperkingen op migratielimieten, is besloten tot een verbod op BPA in materialen en voorwerpen die met levensmiddelen in contact komen.

Nieuwe wetgeving: Wat verandert er?

Op 19 december 2024 keurde de Europese Commissie Verordening 2024/3190 goed. Deze nieuwe wetgeving treedt op 20 januari 2025 in werking en omvat de volgende hoofdpunten:

1. Verbod op BPA: Gebruik van BPA en zouten ervan in verpakkingsmaterialen wordt verboden.
2. Uitbreiding naar andere bisfenolen: Het verbod geldt ook voor andere gevaarlijke bisfenolen en bisfenol derivaten die zijn geclassificeerd als categorie 1A of 1B (kankerverwekkend, mutageen of voortplantings toxisch) of categorie 1 (hormoonontregelend).
3. Verplichte rapportage: Bedrijven moeten rapporteren over alternatieven voor BPA en bisfenolen. Voor zowel kleine ondernemingen als ook voor middelgrote en micro-ondernemingen geldt dit vrijwillig. 
4. Verklaring van overeenstemming (VVO/DOC): Fabrikanten moeten een uitgebreide documentatie bijhouden, inclusief informatie over gebruikte bisfenolen en de naleving van de wetgeving.

Overgangsmaatregelen en uitzonderingen

Om bedrijven tijd te geven zich aan te passen, zijn overgangsbepalingen vastgesteld:

• Algemene overgangsperiode: BPA-houdende materialen mogen tot 20 juli 2026 in de handel worden gebracht als ze vóór 20 januari 2025 zijn geproduceerd.
• Specifieke uitzonderingen: Voor sommige toepassingen, zoals coatings op grote tanks en polysulfonharsen in membranen voor filtratie in de voedselproductie, blijft gebruik van BPA tijdelijk toegestaan. BPA mag in deze materialen echter niet aantoonbaar migreren.

Uitzonderingen gelden ook voor bepaalde producten, zoals geverniste blikken voor groenten en fruit, of onderdelen in professionele voedselproductieapparatuur waarbij alternatieven nog niet breed beschikbaar zijn. De deadline voor deze toepassingen is verlengd tot januari 2028.

Wat betekent dit concreet?

De nieuwe regelgeving vraagt om een fundamentele herziening van materialen die BPA of andere gevaarlijke bisfenolen bevatten. Dit brengt de volgende veranderingen met zich mee:

• Striktere controle op productieprocessen, verpakkingen en contactmaterialen.
• Tijdige rapportage en documentatie om aan de nieuwe eisen te voldoen.
• Investering in onderzoek naar alternatieve materialen en technologieën.

Conclusie

Met Verordening 2024/3190 zet de EU een grote stap richting een veiliger en duurzamer gebruik van verpakkingsmaterialen. Hoewel er overgangsperioden en uitzonderingen zijn, moeten bedrijven zich nu voorbereiden op een toekomst zonder BPA. Heeft u hulp nodig bij het implementeren van deze veranderingen? Het team van AMNorman staat voor u klaar!